Nakładem Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku ukazała się książka „Zasady sprawowania nabożeństw prawosławnych” tom I.
„Obrzędowość liturgiczna, wyrażająca się w sposobie sprawowania nabożeństw, towarzyszyła Kościołowi od pierwszych wieków chrześcijaństwa i chociaż ulegała ona ciągłym przekształceniom i reformom, to jednak nie zachwiała istoty tego, co było najważniejsze u chrześcijan, a mianowicie Boskiej Liturgii, na której przyjmujemy Przeczyste Ciało i Krew Jezusa Chrystusa.
Z upływem czasu, poszczególne Kościoły Lokalne wypracowywały takie cechy rubryk liturgicznych, które były bardziej czytelne i adekwatne akurat dla ich wspólnoty regionalnej. W sposób zupełnie naturalny zatem, w różnych tradycjach liturgicznych, pojawiła się pewna wizualna odmienność w sposobie sprawowania tych samych nabożeństw. To był samoistny proces, który trwa do dnia dzisiejszego. Jednak pomimo tego zróżnicowania, każdy chrześcijanin, nawet jeśli nie rozumie języka innych lokalnych wspólnot, ale uczestniczy w Boskiej Liturgii sprawowanej tam przez prawosławne duchowieństwo, będzie ją rozumiał i będzie mógł w pełni w niej uczestniczyć. Język liturgii jest bowiem językiem partycypacji liturgicznej, a nie tylko intelektualnej percepcji.
Należy wszak pamiętać, że często rozbieżności w zasadach sprawowania nabożeństw prawosławnych doprowadzały do konfliktów, nieporozumień, a nawet podziałów, co w rezultacie zakłócało jedność liturgicznej modlitwy i wspólnoty. Dlatego żaden Kościół lokalny nie bagatelizował kwestii tzw. rubrycystyki cerkiewnej bądź Ustawu cerkiewnego, właśnie w celu uniknięcia sporów w obszarze rzeczy drugorzędnych, ze szkodą dla tego, co istotne.
Prawosławna Cerkiew w Polsce wypracowała swój typikon sprawowania nabożeństw, który zawiera wiele elementów zaczerpniętych z tradycji jerozolimskich, słowiańskich i regionalnych. Nie tak dawne otwarcie granic państwowych i możliwości pielgrzymowania do różnych świętych miejsc na całym świecie powoduje, że przywozimy i wprowadzamy do naszej liturgii pewne, nieznane dotychczas, zwyczaje obrzędu liturgicznego. Nie naruszają one co prawda istoty i struktury Boskiej Liturgii, ale mogą wywoływać zaniepokojenie wśród wiernych, czy nawet innych kapłanów, którzy wychowali się i przyzwyczaili do pewnych miejscowych standardów rubrycystyki liturgicznej.
Nasza Cerkiew już od dawna czekała na taką pozycję jak właśnie: „Zasady sprawowania nabożeństw prawosławnych. Boska Liturgia św. Jana Chryzostoma. Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego”. Powstała ona dzięki bardzo mozolnej i wnikliwej pracy całego zespołu wybitnych hierarchów i duchownych. Książka ta na pewno nie rozwiąże wszystkich wątpliwości, ale bez wątpienia stanie się punktem wyjścia i odniesienia nie tylko dla początkujących, ale i dla zaawansowanych w służbie kapłanów. Okaże się ona także niezwykle pożyteczna dla naszych wiernych, którzy dzięki niej będą mogli dokładniej przeniknąć w sprawowaną liturgię, a tym samym lepiej ją poznać i zrozumieć.
Należy mieć nadzieję, że pozycja ta, oznaczona numeracyjnie Tomem I, zapoczątkuje kolejne, w których znajdzie się opis zasad sprawowania pozostałych nabożeństw prawosławnych”. – abp prof. zw. dr hab. Jerzy (Pańkowski)
Książkę można nabyć w:
- Wydawnictwie Uniwersytetu w Białymstoku (https://wydawnictwo.uwb.edu.pl/),
- Katedrze Teologii Prawosławnej UwB (prawoslawie.uwb.edu.pl)
- oraz w sklepie internetowym: sklep.cerkiew.pl.
Bp Andrzej Borkowski, prot. Marek Ławreszuk, d. Piotr Makal, prot. Włodzimierz Misijuk, Zasady sprawowania nabożeństw prawosławnych tom I, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2019, ss. 220.
